Nghe nhạc có phải chỉ khi mở to âm lượng mới nghe được nhiều chi tiết hơn?
Một bài hát, sử dụng cùng một thiết bị phát, âm lượng lớn quả thực có thể tái tạo nhiều chi tiết hơn.
Chất lượng thu âm, khả năng của hệ thống phát lại đều ảnh hưởng đến việc tái tạo chi tiết âm nhạc. Nhưng, với cùng một thiết bị, có phải âm lượng càng lớn thì khả năng tái tạo chi tiết càng mạnh? Ở đây không chỉ liên quan đến khả năng phát lại của thiết bị, mà còn liên quan đến khả năng tiếp nhận của tai người.
Giải thích như sau:
Về khả năng cảm nhận âm thanh của con người, trong lịch sử có một thí nghiệm rất quan trọng. Kết quả của thí nghiệm này được gọi là đường đẳng âm (Equal-loudness Contour). Năm 1933, hai nhà nghiên cứu của Phòng thí nghiệm Bell là Harvey Fletcher và W.A Munson đã khởi xướng loại thí nghiệm này, sau đó đã được những người khác thực hiện nhiều lần và xác nhận. Năm 2003, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) kết hợp kết quả của các thí nghiệm trong lịch sử, đã công bố tiêu chuẩn ISO 226:2003.
Hình dưới đây là biểu đồ tiêu chuẩn của đường đẳng âm ISO 226:2003.
Hình 1 Trục dọc bên trái biểu thị mức áp suất âm thanh (SPL), trục ngang là tần số âm thanh. Đường màu đỏ trong hình là đường giá trị Phon (Phon là đơn vị của Độ lớn Âm thanh - Loudness), con số được ghi phía trên mỗi đường đỏ là giá trị Phon của đường cong đó. Hình 2 đảo ngược trục dọc của Hình 1.
Như Hình 1 cho thấy, đối với tai người, một âm thanh 1kHz, ở mức áp suất âm 20dBSPL, đạt được độ lớn âm thanh là 20Phon. Trong khi một âm thanh 100Hz muốn đạt được độ lớn tương tự, mức áp suất âm của nó cần đạt 50dBSPL[3].
Từ hai hình có thể rút ra kết luận sau:
Con người nhạy cảm nhất với tín hiệu tần số trung. Ở các mức áp suất âm khác nhau, tín hiệu trung âm thường đều được cảm nhận tốt hơn.
Khả năng cảm nhận tín hiệu tần số thấp và cao của con người bị ảnh hưởng lớn bởi mức áp suất âm.
Âm lượng càng lớn, chúng ta cảm nhận tần số tín hiệu càng bằng phẳng, tức là, âm lượng càng lớn, tai chúng ta càng dễ cảm nhận được tín hiệu tần số thấp và cao.
Trong âm nhạc, âm trầm mang lại cảm giác mạnh mẽ, âm cao thì liên quan đến độ sáng, độ rõ, cảm giác không gian (air), v.v. Vì vậy, âm lượng càng lớn, tất nhiên chi tiết âm nhạc thể hiện càng phong phú.
Như đã nói ở trên, với cùng một file âm thanh và thiết bị phát lại, việc tăng âm lượng quả thực sẽ khiến người nghe cảm nhận được nhiều chi tiết âm thanh hơn.
Chất lượng thu âm, khả năng của hệ thống phát lại đều ảnh hưởng đến việc tái tạo chi tiết âm nhạc. Nhưng, với cùng một thiết bị, có phải âm lượng càng lớn thì khả năng tái tạo chi tiết càng mạnh? Ở đây không chỉ liên quan đến khả năng phát lại của thiết bị, mà còn liên quan đến khả năng tiếp nhận của tai người.
Giải thích như sau:
Về khả năng cảm nhận âm thanh của con người, trong lịch sử có một thí nghiệm rất quan trọng. Kết quả của thí nghiệm này được gọi là đường đẳng âm (Equal-loudness Contour). Năm 1933, hai nhà nghiên cứu của Phòng thí nghiệm Bell là Harvey Fletcher và W.A Munson đã khởi xướng loại thí nghiệm này, sau đó đã được những người khác thực hiện nhiều lần và xác nhận. Năm 2003, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) kết hợp kết quả của các thí nghiệm trong lịch sử, đã công bố tiêu chuẩn ISO 226:2003.
Hình dưới đây là biểu đồ tiêu chuẩn của đường đẳng âm ISO 226:2003.
Hình 1 Trục dọc bên trái biểu thị mức áp suất âm thanh (SPL), trục ngang là tần số âm thanh. Đường màu đỏ trong hình là đường giá trị Phon (Phon là đơn vị của Độ lớn Âm thanh - Loudness), con số được ghi phía trên mỗi đường đỏ là giá trị Phon của đường cong đó. Hình 2 đảo ngược trục dọc của Hình 1.
Như Hình 1 cho thấy, đối với tai người, một âm thanh 1kHz, ở mức áp suất âm 20dBSPL, đạt được độ lớn âm thanh là 20Phon. Trong khi một âm thanh 100Hz muốn đạt được độ lớn tương tự, mức áp suất âm của nó cần đạt 50dBSPL[3].
Từ hai hình có thể rút ra kết luận sau:
Con người nhạy cảm nhất với tín hiệu tần số trung. Ở các mức áp suất âm khác nhau, tín hiệu trung âm thường đều được cảm nhận tốt hơn.
Khả năng cảm nhận tín hiệu tần số thấp và cao của con người bị ảnh hưởng lớn bởi mức áp suất âm.
Âm lượng càng lớn, chúng ta cảm nhận tần số tín hiệu càng bằng phẳng, tức là, âm lượng càng lớn, tai chúng ta càng dễ cảm nhận được tín hiệu tần số thấp và cao.
Trong âm nhạc, âm trầm mang lại cảm giác mạnh mẽ, âm cao thì liên quan đến độ sáng, độ rõ, cảm giác không gian (air), v.v. Vì vậy, âm lượng càng lớn, tất nhiên chi tiết âm nhạc thể hiện càng phong phú.
Như đã nói ở trên, với cùng một file âm thanh và thiết bị phát lại, việc tăng âm lượng quả thực sẽ khiến người nghe cảm nhận được nhiều chi tiết âm thanh hơn.