Công nghệ và xu hướng mới nhất của loa hiện đại
Thiết kế âm thanh là một ngành khoa học không ngừng phát triển. Trong nhiều năm, chất lượng của các bộ phận như loa bass và loa treble đã được cải thiện đáng kể nhờ nâng cấp vật liệu. Đồng thời, khi các linh kiện điện tử bên trong trở nên mạnh mẽ hơn, loa còn được bổ sung thêm các tính năng mới. Kết quả của những cải tiến này vượt xa hiệu quả của việc chỉ thay màng giấy cho cuộn âm.
Có thể khẳng định rằng, trên thị trường âm thanh cao cấp, không có hệ thống âm thanh nào tệ. Các sản phẩm khác nhau đều có người ủng hộ và chỉ trích riêng, nhưng về chất lượng âm thanh, sự khác biệt chủ yếu phụ thuộc vào sở thích cá nhân. Chính vì lý do này, những thương hiệu từng có thể giành được dự án nhờ chất âm tốt hoặc danh tiếng của chính họ, giờ đây buộc phải cạnh tranh kinh doanh bằng các cách khác. Họ cần cung cấp cho nhà tích hợp một giải pháp âm thanh xuất sắc, giải pháp này có thể được triển khai nhanh chóng bởi người dùng không chuyên, giám sát và điều khiển từ xa, đồng thời phải có mức giá hấp dẫn. Điều này đồng nghĩa với việc thùng loa cần tích hợp rất nhiều công nghệ.
Tất nhiên, việc lắp đặt có đủ hình dạng và kích cỡ, không phải tất cả các giải pháp đều đáp ứng cùng một nhu cầu – bạn sẽ không chọn hệ thống loa treo làm hệ thống tăng âm chính cho hộp đêm. Do đó, bài viết này sẽ khám phá một số xu hướng chung phổ biến trong thiết kế loa hiện đại.
Hệ thống thông minh
Hệ thống mạng âm thanh luôn là tính năng phổ biến, nhưng chỉ vài năm gần đây, nó mới thực sự bắt đầu tỏa sáng. Vào những năm 1990, hệ thống mạng âm thanh đắt đỏ, nhưng lại mang lại lợi thế lớn cho nhà tích hợp sở hữu nó. Những năm sau đó, với sự phát triển nhanh chóng của khả năng xử lý và sự xuất hiện của các tiêu chuẩn như AES 67, OMNEO, Ravenna, và tất nhiên cả Dante, công nghệ mạng âm thanh đã trở thành một phần được kỳ vọng.
Cải cách linh kiện điện tử bên trong đồng nghĩa với việc chúng ta dễ dàng nhận ra loa mới không có công nghệ này, và cũng dễ hiểu lý do tại sao. Từ cài đặt nhanh chóng đến điều khiển đơn giản, chức năng báo cáo và chẩn đoán mà hệ thống mạng âm thanh cung cấp đã nâng cao trải nghiệm người dùng. Vì vậy dễ hiểu tại sao rất khó tìm được nhà sản xuất nào trong thiết kế loa mà không liên quan đến thành phần mạng này.
Tất nhiên, hệ thống mạng âm thanh chỉ là một phần của bức tranh điện tử rộng lớn hơn để xây dựng hệ thống thông minh cao. Hầu hết loa hiện nay đều chứa các linh kiện điện tử và bộ xử lý tín hiệu số (DSP) đảm bảo mỗi loa có thể được hiệu chỉnh để cung cấp chất âm tối ưu cho khu vực nó bao phủ và toàn bộ không gian.
Điều khiển chùm tia là một ví dụ điển hình về mặt này, việc sử dụng công nghệ điều khiển số để kiểm soát phân bổ âm thanh là một công cụ quan trọng để xử lý các không gian đầy thách thức. Dòng Intellivox của JBL là minh họa điển hình cho công nghệ này và đã được ứng dụng rộng rãi trên toàn thế giới. Hệ thống xử lý bên trong cho phép nhà thiết kế kết hợp đầu ra của nhiều driver (thường là một dãy trong loa dạng cột) để đảm bảo âm thanh chỉ truyền đến nơi nhà thiết kế mong muốn. Công nghệ này mang lại lợi ích âm học to lớn cho các không gian âm vang khó như sân bay và nhà thờ bằng cách đưa nguồn âm ra xa các bề mặt phản xạ.
Trong lịch sử, nhiều hệ thống xử lý được thực hiện trong phòng tủ rack. Đối với một số công nghệ mới nhất, như âm thanh dựa trên đối tượng và âm thanh đắm chìm, điều này vẫn đúng, nhưng nhờ Định luật Moore, khả năng tính toán được cung cấp trên các chip siêu nhỏ đồng nghĩa với việc tăng cường khả năng tính toán có thể đạt được bên trong thùng loa. Chúng ta có thể tưởng tượng, trong tương lai không xa, loa khi ra mắt sẽ có nhiều tính năng hơn.
Vấn đề kích thước
Một vấn đề phổ biến mà nhà thiết kế loa phải đối mặt là sự xung đột giữa hệ thống âm thanh và thiết kế nội thất. Thật không may, hệ thống âm thanh hiếm khi thắng thế trong xung đột này, thiết kế tốt thường phải nhượng bộ vì việc đặt loa phá vỡ "đường nét sạch sẽ" mà nhà thiết kế nội thất yêu cầu. Mặc dù điều này thường giúp chúng ta kiểm tra mức độ quan trọng của một phần dự án đối với khách hàng, nhưng nó cũng giúp thúc đẩy các nhà sản xuất hỗ trợ ngành công nghiệp âm thanh thoát khỏi ấn tượng "hộp đen trên tường".
Những tiến bộ trong khoa học vật liệu cũng cải thiện đáng kể vấn đề này. Nam châm ferrite to nặng đã được thay thế bằng kim loại đất hiếm nhỏ hơn, nhẹ hơn như neodymium, tạo ra các thiết bị nhỏ hơn nhưng có thể cung cấp nhiều năng lượng hơn.
Điều này cho phép thiết kế sản phẩm ngày càng nhỏ gọn, tạo ra những chiếc loa thanh lịch, thời trang với đường nét đẹp. Những chiếc loa này sẽ không còn xung đột với thiết kế nội thất và vẫn đủ sức mạnh để cung cấp mức âm lượng và độ rõ ràng cần thiết cho thiết kế âm học.
Phổ biến nhất là thiết kế thanh mảnh tao nhã, có thể tùy chỉnh theo bảng màu RAL để chúng hòa nhập liền mạch vào tổng thể diện mạo của địa điểm. Các loa siêu trầm lớn hơn thì được giấu trong cấu trúc, cung cấp âm trầm mà không bị nhìn thấy. Tuy nhiên, xu hướng gần đây là loa trầm cũng áp dụng thiết kế nhỏ gọn này.
Mặc dù loa treo ngày càng nhỏ, loa trầm vẫn giữ kích thước lớn. Một lý do là kích thước như vậy cung cấp âm thanh toàn dải. Và khi chi phí cho các hệ thống nhỏ hơn ngày càng giảm, không có gì ngạc nhiên khi loa trầm chiếm ít diện tích sàn hơn.
Vấn đề an toàn
Yếu tố cuối cùng không thể bỏ qua trong thiết kế loa hiện đại là tầm quan trọng của các tiêu chuẩn an toàn. Khi tiêu chuẩn an toàn sơ tán châu Âu EN54 trở thành tiêu chuẩn được công nhận toàn cầu, các nhà sản xuất tìm cách để sản phẩm của họ đạt được chứng nhận này.
Do nhiều quốc gia áp dụng tiêu chuẩn này, đồng thời tăng cường các giải pháp âm nhạc để đảm bảo an toàn công cộng. Quá trình nghiêm ngặt này đã giúp hoạt động kinh doanh của một số nhà sản xuất tăng trưởng đáng kể. Sự thay đổi này đồng thời một lần nữa đáp ứng nhu cầu thiết kế nội thất, vì có thể phát nhạc nền (BGM) và hệ thống thông báo/cảnh báo khẩn cấp (PA/VA) qua cùng một hệ thống, từ đó giảm số lượng loa cần thiết cho dự án.
Sau đợt bùng nổ ban đầu, nhiều thương hiệu hơn đưa tính năng an toàn thành tiêu chuẩn, vị thế của thiết kế âm thanh trong giới thiết kế đang được nâng cao. Âm thanh còn một chặng đường dài để nhận được sự quan tâm như cảnh trí sân khấu, nhưng yếu tố bổ sung này chắc chắn có thể giúp ích cho điều đó.
Mặc dù các thành phần cốt lõi của loa về cơ bản vẫn giữ nguyên, nhưng các tính năng được bổ sung bởi công nghệ mới đảm bảo môi trường R&D cho loa không ngừng thay đổi. Những xu hướng mới nhất này rất có thể chỉ là phần nổi của tảng băng chìm cho những phát triển thú vị trong những năm tới.
Có thể khẳng định rằng, trên thị trường âm thanh cao cấp, không có hệ thống âm thanh nào tệ. Các sản phẩm khác nhau đều có người ủng hộ và chỉ trích riêng, nhưng về chất lượng âm thanh, sự khác biệt chủ yếu phụ thuộc vào sở thích cá nhân. Chính vì lý do này, những thương hiệu từng có thể giành được dự án nhờ chất âm tốt hoặc danh tiếng của chính họ, giờ đây buộc phải cạnh tranh kinh doanh bằng các cách khác. Họ cần cung cấp cho nhà tích hợp một giải pháp âm thanh xuất sắc, giải pháp này có thể được triển khai nhanh chóng bởi người dùng không chuyên, giám sát và điều khiển từ xa, đồng thời phải có mức giá hấp dẫn. Điều này đồng nghĩa với việc thùng loa cần tích hợp rất nhiều công nghệ.
Tất nhiên, việc lắp đặt có đủ hình dạng và kích cỡ, không phải tất cả các giải pháp đều đáp ứng cùng một nhu cầu – bạn sẽ không chọn hệ thống loa treo làm hệ thống tăng âm chính cho hộp đêm. Do đó, bài viết này sẽ khám phá một số xu hướng chung phổ biến trong thiết kế loa hiện đại.
Hệ thống thông minh
Hệ thống mạng âm thanh luôn là tính năng phổ biến, nhưng chỉ vài năm gần đây, nó mới thực sự bắt đầu tỏa sáng. Vào những năm 1990, hệ thống mạng âm thanh đắt đỏ, nhưng lại mang lại lợi thế lớn cho nhà tích hợp sở hữu nó. Những năm sau đó, với sự phát triển nhanh chóng của khả năng xử lý và sự xuất hiện của các tiêu chuẩn như AES 67, OMNEO, Ravenna, và tất nhiên cả Dante, công nghệ mạng âm thanh đã trở thành một phần được kỳ vọng.
Cải cách linh kiện điện tử bên trong đồng nghĩa với việc chúng ta dễ dàng nhận ra loa mới không có công nghệ này, và cũng dễ hiểu lý do tại sao. Từ cài đặt nhanh chóng đến điều khiển đơn giản, chức năng báo cáo và chẩn đoán mà hệ thống mạng âm thanh cung cấp đã nâng cao trải nghiệm người dùng. Vì vậy dễ hiểu tại sao rất khó tìm được nhà sản xuất nào trong thiết kế loa mà không liên quan đến thành phần mạng này.
Tất nhiên, hệ thống mạng âm thanh chỉ là một phần của bức tranh điện tử rộng lớn hơn để xây dựng hệ thống thông minh cao. Hầu hết loa hiện nay đều chứa các linh kiện điện tử và bộ xử lý tín hiệu số (DSP) đảm bảo mỗi loa có thể được hiệu chỉnh để cung cấp chất âm tối ưu cho khu vực nó bao phủ và toàn bộ không gian.
Điều khiển chùm tia là một ví dụ điển hình về mặt này, việc sử dụng công nghệ điều khiển số để kiểm soát phân bổ âm thanh là một công cụ quan trọng để xử lý các không gian đầy thách thức. Dòng Intellivox của JBL là minh họa điển hình cho công nghệ này và đã được ứng dụng rộng rãi trên toàn thế giới. Hệ thống xử lý bên trong cho phép nhà thiết kế kết hợp đầu ra của nhiều driver (thường là một dãy trong loa dạng cột) để đảm bảo âm thanh chỉ truyền đến nơi nhà thiết kế mong muốn. Công nghệ này mang lại lợi ích âm học to lớn cho các không gian âm vang khó như sân bay và nhà thờ bằng cách đưa nguồn âm ra xa các bề mặt phản xạ.
Trong lịch sử, nhiều hệ thống xử lý được thực hiện trong phòng tủ rack. Đối với một số công nghệ mới nhất, như âm thanh dựa trên đối tượng và âm thanh đắm chìm, điều này vẫn đúng, nhưng nhờ Định luật Moore, khả năng tính toán được cung cấp trên các chip siêu nhỏ đồng nghĩa với việc tăng cường khả năng tính toán có thể đạt được bên trong thùng loa. Chúng ta có thể tưởng tượng, trong tương lai không xa, loa khi ra mắt sẽ có nhiều tính năng hơn.
Vấn đề kích thước
Một vấn đề phổ biến mà nhà thiết kế loa phải đối mặt là sự xung đột giữa hệ thống âm thanh và thiết kế nội thất. Thật không may, hệ thống âm thanh hiếm khi thắng thế trong xung đột này, thiết kế tốt thường phải nhượng bộ vì việc đặt loa phá vỡ "đường nét sạch sẽ" mà nhà thiết kế nội thất yêu cầu. Mặc dù điều này thường giúp chúng ta kiểm tra mức độ quan trọng của một phần dự án đối với khách hàng, nhưng nó cũng giúp thúc đẩy các nhà sản xuất hỗ trợ ngành công nghiệp âm thanh thoát khỏi ấn tượng "hộp đen trên tường".
Những tiến bộ trong khoa học vật liệu cũng cải thiện đáng kể vấn đề này. Nam châm ferrite to nặng đã được thay thế bằng kim loại đất hiếm nhỏ hơn, nhẹ hơn như neodymium, tạo ra các thiết bị nhỏ hơn nhưng có thể cung cấp nhiều năng lượng hơn.
Điều này cho phép thiết kế sản phẩm ngày càng nhỏ gọn, tạo ra những chiếc loa thanh lịch, thời trang với đường nét đẹp. Những chiếc loa này sẽ không còn xung đột với thiết kế nội thất và vẫn đủ sức mạnh để cung cấp mức âm lượng và độ rõ ràng cần thiết cho thiết kế âm học.
Phổ biến nhất là thiết kế thanh mảnh tao nhã, có thể tùy chỉnh theo bảng màu RAL để chúng hòa nhập liền mạch vào tổng thể diện mạo của địa điểm. Các loa siêu trầm lớn hơn thì được giấu trong cấu trúc, cung cấp âm trầm mà không bị nhìn thấy. Tuy nhiên, xu hướng gần đây là loa trầm cũng áp dụng thiết kế nhỏ gọn này.
Mặc dù loa treo ngày càng nhỏ, loa trầm vẫn giữ kích thước lớn. Một lý do là kích thước như vậy cung cấp âm thanh toàn dải. Và khi chi phí cho các hệ thống nhỏ hơn ngày càng giảm, không có gì ngạc nhiên khi loa trầm chiếm ít diện tích sàn hơn.
Vấn đề an toàn
Yếu tố cuối cùng không thể bỏ qua trong thiết kế loa hiện đại là tầm quan trọng của các tiêu chuẩn an toàn. Khi tiêu chuẩn an toàn sơ tán châu Âu EN54 trở thành tiêu chuẩn được công nhận toàn cầu, các nhà sản xuất tìm cách để sản phẩm của họ đạt được chứng nhận này.
Do nhiều quốc gia áp dụng tiêu chuẩn này, đồng thời tăng cường các giải pháp âm nhạc để đảm bảo an toàn công cộng. Quá trình nghiêm ngặt này đã giúp hoạt động kinh doanh của một số nhà sản xuất tăng trưởng đáng kể. Sự thay đổi này đồng thời một lần nữa đáp ứng nhu cầu thiết kế nội thất, vì có thể phát nhạc nền (BGM) và hệ thống thông báo/cảnh báo khẩn cấp (PA/VA) qua cùng một hệ thống, từ đó giảm số lượng loa cần thiết cho dự án.
Sau đợt bùng nổ ban đầu, nhiều thương hiệu hơn đưa tính năng an toàn thành tiêu chuẩn, vị thế của thiết kế âm thanh trong giới thiết kế đang được nâng cao. Âm thanh còn một chặng đường dài để nhận được sự quan tâm như cảnh trí sân khấu, nhưng yếu tố bổ sung này chắc chắn có thể giúp ích cho điều đó.
Mặc dù các thành phần cốt lõi của loa về cơ bản vẫn giữ nguyên, nhưng các tính năng được bổ sung bởi công nghệ mới đảm bảo môi trường R&D cho loa không ngừng thay đổi. Những xu hướng mới nhất này rất có thể chỉ là phần nổi của tảng băng chìm cho những phát triển thú vị trong những năm tới.