Amplifikatörlerde Yaygın Arızalar ve Çözümleri
1. Cihaz Hiç Çalışmıyor
Arıza belirtileri: Güç açıldığında amplifikatörde hiç ışık/gösterge yok, tüm fonksiyon tuşları etkisiz, ses çıkmıyor (güç bağlı değilmiş gibi).
Öncelikle güç kaynağı devresini kontrol edin. Multimetre ile güç kablosunun iki ucundaki DC direnci ölçün (güç anahtarı açık olmalı). Normalde yüzlerce ohm direnç olmalıdır. Direnç çok düşükse ve transformatör aşırı ısınıyorsa, transformatör primer devresinde kısa devre vardır. Direnç sonsuzsa, sigorta kontrol edilmeli, transformatör primer sargısı açık olup olmadığına ve güç kablosu/şalter bağlantıları kontrol edilmelidir. Bazı cihazlarda termal koruma vardır (transformatör içinde sigorta bulunur, izolasyon kağıdı kaldırılarak görülebilir). Bu sigorta arızalanırsa da primer devreyi açar.
Güç kablosu direnci normalse, güç devresi çıkış voltajlarını ölçün. Mikroişlemcili veya mantık kontrollü amplilerde, +5V kontrol devresi voltajı özellikle kontrol edilmelidir. +5V yoksa, 7805 üç uçlu regülatörün giriş voltajı ölçülmeli. Giriş voltajı anormalse, doğrultucu/filtre devresi kontrol edilmeli. Giriş voltajı normal ama çıkışta +5V yoksa/düşükse, yük devresi ayrılarak test edilmeli. +5V normale dönüyorsa arıza yük devresindedir; düzelmiyorsa arıza 7805'tedir. Kontrol devresi +5V'u normalse, mikroişlemci saat/sıfırlama sinyalleri, tuş takımı ve gösterge sürücü devreleri kontrol edilmeli.
2. Gürültülü Çalışma
Amplifikatör gürültüleri: Hum (50/100Hz), çatırtı, RF paraziti, beyaz gürültü.
Arızanın ön mi arka mı kademede olduğu belirlenmeli. Ön/arka kademe sinyal konnektörleri çıkarılarak test edilebilir. Gürültü belirgin azalıyorsa arıza ön kademededir. Hum (alçak frekanslı uğultu) genellikle güç kaynağı filtreleme sorunundan kaynaklanır. Doğrultucu, filtre ve regülatör elemanları kontrol edilmeli. Ön/arka kademe güç hattındaki dekuplaj kapasitörleri de benzer hum üretebilir.
RF paraziti (tiz ve rahatsız edici), genellikle ön kademedeki anahtarlar, potansiyometrelerin topraklanma sorunu veya ekranlı kabloların yetersizliğinden kaynaklanır. Çatırtı (kesik "tak" sesleri), ön kademede giriş konnektörleri, anahtarlar, potansiyometrelerin temas sorunlarını veya kuplaj kapasitörlerinin arızalarını işaret eder. Arka kademede röle kontaklarının oksitlenmesi veya giriş kapasitörleri kontrol edilmeli. Ayrıca, diferansiyel giriş transistörlerinin veya akım sabitleyici transistörlerin arızaları da çatırtı yapabilir. Beyaz gürültü (sürekli "hışırtı"), ön/arka kademedeki transistörlerin veya op-ampların iç gürültüsünden kaynaklanır. Elemanlar değiştirilerek test edilebilir.
3. Zayıf Ses Çıkışı
Ses seviyesinin düşük olması, sinyalin bir kademede zayıflaması veya kazancın düşmesinden kaynaklanır. Öncelikle sinyal kaynağı ve hoparlörler değiştirilerek test edilmeli. Anahtar ve potansiyometrelerin ses seviyesini etkileyip etkilemediği kontrol edilmeli.
Yukarıdakiler normalse, arızanın ön/arka kademede olduğu belirlenmeli. Bir kanal zayıfsa, sinyal ön kademe çıkışı diğer kanalın arka kademesine verilerek test edilebilir. Hoparlör sesi değişmiyorsa arıza arka kademededir. Arka kademe arızaları iki nedenden olabilir: Çıkış gücü yetersizliği veya kazanç düşüklüğü. Test için giriş sinyali artırılabilir (CD çalar çıkışı doğrudan arka kademeye verilip seviye değiştirilebilir).
Ses yeterince artıyorsa, arka kademe kazancı düşüktür. Röle kontak direnci, giriş kapasitörü değeri, izolasyon direnci, negatif geri besleme kapasitörü veya direnci kontrol edilmeli. Ses artırıldığında bozulma oluyorsa, çıkış gücü yetersizdir. Güç kaynağı voltajı (tek kanalda ise öncelikle güç kaynağı değil), güç transistörlerinin performansı, emetör direnç değerleri kontrol edilmeli. Ön kademedeki anahtar/pot arızaları görsel olarak tespit edilebilir (temizlik veya değişim). Sinyal kuplaj kapasitörü şüphesinde paralel test yapılabilir. Negatif geri besleme elemanları da kazancı düşürebilir.
Mikser kullanımında uzmanlık önemlidir. Ses kalitesini artırmak için:
1. Sesi keskin/tiz: Nedeni: Yüksek frekans fazla; Çözüm: 6kHz zayıflatılır.
2. Rahatsız edici ses: Nedeni: Yüksek frekans sertliği; Çözüm: 8-10kHz zayıflatılır.
3. Ses tüylü: Nedeni: Çok yüksek frekans fazla; Çözüm: 12-16kHz zayıflatılır.
4. Mikrofon kuru/şarkı zor: Nedeni: Mikrofonda orta frekans eksik; Çözüm: 800Hz güçlendirilir.
5. Bas sert: Nedeni: Alt bas üst sınırı fazla; Çözüm: 125-160Hz zayıflatılır.
6. Bas dağınık: Nedeni: Alt bas alt sınırı fazla; Çözüm: Alt bas alt kesim frekansı yükseltilir.
Arıza belirtileri: Güç açıldığında amplifikatörde hiç ışık/gösterge yok, tüm fonksiyon tuşları etkisiz, ses çıkmıyor (güç bağlı değilmiş gibi).
Öncelikle güç kaynağı devresini kontrol edin. Multimetre ile güç kablosunun iki ucundaki DC direnci ölçün (güç anahtarı açık olmalı). Normalde yüzlerce ohm direnç olmalıdır. Direnç çok düşükse ve transformatör aşırı ısınıyorsa, transformatör primer devresinde kısa devre vardır. Direnç sonsuzsa, sigorta kontrol edilmeli, transformatör primer sargısı açık olup olmadığına ve güç kablosu/şalter bağlantıları kontrol edilmelidir. Bazı cihazlarda termal koruma vardır (transformatör içinde sigorta bulunur, izolasyon kağıdı kaldırılarak görülebilir). Bu sigorta arızalanırsa da primer devreyi açar.
Güç kablosu direnci normalse, güç devresi çıkış voltajlarını ölçün. Mikroişlemcili veya mantık kontrollü amplilerde, +5V kontrol devresi voltajı özellikle kontrol edilmelidir. +5V yoksa, 7805 üç uçlu regülatörün giriş voltajı ölçülmeli. Giriş voltajı anormalse, doğrultucu/filtre devresi kontrol edilmeli. Giriş voltajı normal ama çıkışta +5V yoksa/düşükse, yük devresi ayrılarak test edilmeli. +5V normale dönüyorsa arıza yük devresindedir; düzelmiyorsa arıza 7805'tedir. Kontrol devresi +5V'u normalse, mikroişlemci saat/sıfırlama sinyalleri, tuş takımı ve gösterge sürücü devreleri kontrol edilmeli.
2. Gürültülü Çalışma
Amplifikatör gürültüleri: Hum (50/100Hz), çatırtı, RF paraziti, beyaz gürültü.
Arızanın ön mi arka mı kademede olduğu belirlenmeli. Ön/arka kademe sinyal konnektörleri çıkarılarak test edilebilir. Gürültü belirgin azalıyorsa arıza ön kademededir. Hum (alçak frekanslı uğultu) genellikle güç kaynağı filtreleme sorunundan kaynaklanır. Doğrultucu, filtre ve regülatör elemanları kontrol edilmeli. Ön/arka kademe güç hattındaki dekuplaj kapasitörleri de benzer hum üretebilir.
RF paraziti (tiz ve rahatsız edici), genellikle ön kademedeki anahtarlar, potansiyometrelerin topraklanma sorunu veya ekranlı kabloların yetersizliğinden kaynaklanır. Çatırtı (kesik "tak" sesleri), ön kademede giriş konnektörleri, anahtarlar, potansiyometrelerin temas sorunlarını veya kuplaj kapasitörlerinin arızalarını işaret eder. Arka kademede röle kontaklarının oksitlenmesi veya giriş kapasitörleri kontrol edilmeli. Ayrıca, diferansiyel giriş transistörlerinin veya akım sabitleyici transistörlerin arızaları da çatırtı yapabilir. Beyaz gürültü (sürekli "hışırtı"), ön/arka kademedeki transistörlerin veya op-ampların iç gürültüsünden kaynaklanır. Elemanlar değiştirilerek test edilebilir.
3. Zayıf Ses Çıkışı
Ses seviyesinin düşük olması, sinyalin bir kademede zayıflaması veya kazancın düşmesinden kaynaklanır. Öncelikle sinyal kaynağı ve hoparlörler değiştirilerek test edilmeli. Anahtar ve potansiyometrelerin ses seviyesini etkileyip etkilemediği kontrol edilmeli.
Yukarıdakiler normalse, arızanın ön/arka kademede olduğu belirlenmeli. Bir kanal zayıfsa, sinyal ön kademe çıkışı diğer kanalın arka kademesine verilerek test edilebilir. Hoparlör sesi değişmiyorsa arıza arka kademededir. Arka kademe arızaları iki nedenden olabilir: Çıkış gücü yetersizliği veya kazanç düşüklüğü. Test için giriş sinyali artırılabilir (CD çalar çıkışı doğrudan arka kademeye verilip seviye değiştirilebilir).
Ses yeterince artıyorsa, arka kademe kazancı düşüktür. Röle kontak direnci, giriş kapasitörü değeri, izolasyon direnci, negatif geri besleme kapasitörü veya direnci kontrol edilmeli. Ses artırıldığında bozulma oluyorsa, çıkış gücü yetersizdir. Güç kaynağı voltajı (tek kanalda ise öncelikle güç kaynağı değil), güç transistörlerinin performansı, emetör direnç değerleri kontrol edilmeli. Ön kademedeki anahtar/pot arızaları görsel olarak tespit edilebilir (temizlik veya değişim). Sinyal kuplaj kapasitörü şüphesinde paralel test yapılabilir. Negatif geri besleme elemanları da kazancı düşürebilir.
Mikser kullanımında uzmanlık önemlidir. Ses kalitesini artırmak için:
1. Sesi keskin/tiz: Nedeni: Yüksek frekans fazla; Çözüm: 6kHz zayıflatılır.
2. Rahatsız edici ses: Nedeni: Yüksek frekans sertliği; Çözüm: 8-10kHz zayıflatılır.
3. Ses tüylü: Nedeni: Çok yüksek frekans fazla; Çözüm: 12-16kHz zayıflatılır.
4. Mikrofon kuru/şarkı zor: Nedeni: Mikrofonda orta frekans eksik; Çözüm: 800Hz güçlendirilir.
5. Bas sert: Nedeni: Alt bas üst sınırı fazla; Çözüm: 125-160Hz zayıflatılır.
6. Bas dağınık: Nedeni: Alt bas alt sınırı fazla; Çözüm: Alt bas alt kesim frekansı yükseltilir.