Amplifikatör ve Hoparlör Eşleştirme Teknikleri ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Amplifikatör ve hoparlör arasındaki eşleştirme sorunları, tonal yumuşak uyumun (tonal eşleştirme genellikle tasarımcıların ton tasarımı ve malzeme seçimine dayalı özellikler ve karakterler nedeniyle yumuşak/sert olarak sınıflandırılır) yanı sıra bazı teknik özelliklerde sert uyum gerektirir. Yumuşak uyum deneyim birikimi ve kişisel tercihlere dayalıdır, sert uyum ise veriler ve temel teknik bilgilerle belirlenir. Aşağıda sert uyumla ilgili konular özetlenmiştir.
Empedans Eşleştirmesi
1. Vakum tüplü amplifikatör (Tüp ampli) ile hoparlör eşleştirilirken, amplifikatör çıkış empedansı hoparlör empedansıyla eşit olmalıdır, aksi takdirde çıkış gücü düşer ve distorsiyon artar. Neyse ki çoğu tüp amplide 4-8-16 ohm gibi ayarlanabilir çıkış empedansı seçenekleri bulunur, bu da eşleştirmeyi kolaylaştırır.
2. Transistörlü amplifikatör (Katı hal ampli) ile hoparlör empedansı eşleştirmesi:
A) Hoparlör empedansı amplifikatör çıkış empedansından yüksekse, çıkış gücü değişen derecelerde azalır, başka bir etkisi yoktur.
B) Hoparlör empedansı amplifikatör çıkış empedansından düşükse, çıkış gücü orantılı olarak artar, distorsiyon genellikle artmaz veya ihmal edilebilir düzeyde kalır. Ancak hoparlör empedansı çok düşük olmamalıdır (örneğin iki adet 4 ohm hoparlör paralel bağlandığında 2 ohm). Bu durumda, yalnızca amplifikatör güç rezervi yüksekse ve kaliteli yüksek güçlü transistörler/çoklu paralel push-pull yapısı kullanılıyorsa sorun yaratmaz. Aksi halde, genel amaçlı amplilerde güç rezervi düşükse ve transistörlerin PCM/ICM değerleri yetersizse, ses seviyesi yüksekken distorsiyon belirgin şekilde artar, ciddi durumlarda cihaz ve hoparlör arızalanabilir. Dikkat edilmelidir.
Güç Eşleştirmesi
1. Prensip olarak, hoparlörün nominal gücü ile amplifikatörün nominal gücü uyuşmadığında, amplifikatör için güç yalnızca hoparlör empedansıyla ilişkilidir, hoparlörün nominal gücüyle değil. Hoparlör gücü amplifikatör gücünden farklı olsa bile, bu amplifikatör çalışmasını etkilemez, yalnızca hoparlörün güvenliği için önemlidir.
2. Hoparlör empedansı uygunsa ve taşıma gücü amplifikatör gücünden düşükse, sürücü gücü yeterlidir ve ses kalitesi rahattır. Bu, müziğin tüm detaylarını (özellikle düşük frekansları) canlı ve güçlü şekilde aktarmak için amplifikatör güç rezervinin yüksek olması gerektiğini gösterir. Bu ideal bir eşleştirmedir.
3. Hoparlörün nominal empedansı amplifikatörün nominal gücünden büyükse, her iki cihaz güvenle çalışsa bile amplifikatör sürücü gücü yetersiz kalır. Ses seviyesi maksimuma çıkarıldığında distorsiyon artar ve yetersizlik hissedilir. Bu kötü bir eşleştirmedir.
Sönümleme Faktörüne Göre Eşleştirme
Hi-Fi bir hoparlör seçerken, belirli bir optimal sönümleme faktörü gereksinimi vardır (sorumlu hoparlör üreticileri bu veriyi sağlamalıdır, yani amplifikatörün sönümleme faktörü gereksinimi). Genel olarak, amplifikatör sönümleme faktörünün yüksek olması tercih edilir. Düşük kaliteli amplilerde sönümleme faktörü 10'dan az olduğunda, hoparlörün bas performansı, çıkış özellikleri ve harmonik bozulmalar kötüleşir. (Ev tipi amplilerde sönümleme faktörü genellikle 10'larca ila 100'ler arasındadır.)
Kablo Eşleştirmesi
Çeşitli high-end kablolar mevcuttur (fiyatları 10.000 TL'den 100.000 TL'ye kadar, daha uygun fiyatlı seçenekler de vardır). Performans etkisi öznel değerlendirmelere bağlıdır. Kaliteli kablolar genellikle sistemdeki bazı eksiklikleri giderir. Aktarım teorisi karmaşıktır; temel parametreler direnç, kapasitans ve endüktanstır (ayrıca elektromanyetik etki, yüzey etkisi, yakınlık etkisi, reaktans vb.). Bu parametrelerdeki küçük farklılıklar, ses sisteminin frekans tepkisini, sönümleme özelliklerini, sinyal hızını, faz hassasiyetini, ton rengini ve sahne konumlandırmasını doğrudan etkiler. Ana işlevleri yüksek hızlı sinyal iletimi (sinyal kaybını en aza indirgeme), titreşim direnci, gürültü önleme ve RFI/EMI parazit korumasıdır.
Empedans Eşleştirmesi
1. Vakum tüplü amplifikatör (Tüp ampli) ile hoparlör eşleştirilirken, amplifikatör çıkış empedansı hoparlör empedansıyla eşit olmalıdır, aksi takdirde çıkış gücü düşer ve distorsiyon artar. Neyse ki çoğu tüp amplide 4-8-16 ohm gibi ayarlanabilir çıkış empedansı seçenekleri bulunur, bu da eşleştirmeyi kolaylaştırır.
2. Transistörlü amplifikatör (Katı hal ampli) ile hoparlör empedansı eşleştirmesi:
A) Hoparlör empedansı amplifikatör çıkış empedansından yüksekse, çıkış gücü değişen derecelerde azalır, başka bir etkisi yoktur.
B) Hoparlör empedansı amplifikatör çıkış empedansından düşükse, çıkış gücü orantılı olarak artar, distorsiyon genellikle artmaz veya ihmal edilebilir düzeyde kalır. Ancak hoparlör empedansı çok düşük olmamalıdır (örneğin iki adet 4 ohm hoparlör paralel bağlandığında 2 ohm). Bu durumda, yalnızca amplifikatör güç rezervi yüksekse ve kaliteli yüksek güçlü transistörler/çoklu paralel push-pull yapısı kullanılıyorsa sorun yaratmaz. Aksi halde, genel amaçlı amplilerde güç rezervi düşükse ve transistörlerin PCM/ICM değerleri yetersizse, ses seviyesi yüksekken distorsiyon belirgin şekilde artar, ciddi durumlarda cihaz ve hoparlör arızalanabilir. Dikkat edilmelidir.
Güç Eşleştirmesi
1. Prensip olarak, hoparlörün nominal gücü ile amplifikatörün nominal gücü uyuşmadığında, amplifikatör için güç yalnızca hoparlör empedansıyla ilişkilidir, hoparlörün nominal gücüyle değil. Hoparlör gücü amplifikatör gücünden farklı olsa bile, bu amplifikatör çalışmasını etkilemez, yalnızca hoparlörün güvenliği için önemlidir.
2. Hoparlör empedansı uygunsa ve taşıma gücü amplifikatör gücünden düşükse, sürücü gücü yeterlidir ve ses kalitesi rahattır. Bu, müziğin tüm detaylarını (özellikle düşük frekansları) canlı ve güçlü şekilde aktarmak için amplifikatör güç rezervinin yüksek olması gerektiğini gösterir. Bu ideal bir eşleştirmedir.
3. Hoparlörün nominal empedansı amplifikatörün nominal gücünden büyükse, her iki cihaz güvenle çalışsa bile amplifikatör sürücü gücü yetersiz kalır. Ses seviyesi maksimuma çıkarıldığında distorsiyon artar ve yetersizlik hissedilir. Bu kötü bir eşleştirmedir.
Sönümleme Faktörüne Göre Eşleştirme
Hi-Fi bir hoparlör seçerken, belirli bir optimal sönümleme faktörü gereksinimi vardır (sorumlu hoparlör üreticileri bu veriyi sağlamalıdır, yani amplifikatörün sönümleme faktörü gereksinimi). Genel olarak, amplifikatör sönümleme faktörünün yüksek olması tercih edilir. Düşük kaliteli amplilerde sönümleme faktörü 10'dan az olduğunda, hoparlörün bas performansı, çıkış özellikleri ve harmonik bozulmalar kötüleşir. (Ev tipi amplilerde sönümleme faktörü genellikle 10'larca ila 100'ler arasındadır.)
Kablo Eşleştirmesi
Çeşitli high-end kablolar mevcuttur (fiyatları 10.000 TL'den 100.000 TL'ye kadar, daha uygun fiyatlı seçenekler de vardır). Performans etkisi öznel değerlendirmelere bağlıdır. Kaliteli kablolar genellikle sistemdeki bazı eksiklikleri giderir. Aktarım teorisi karmaşıktır; temel parametreler direnç, kapasitans ve endüktanstır (ayrıca elektromanyetik etki, yüzey etkisi, yakınlık etkisi, reaktans vb.). Bu parametrelerdeki küçük farklılıklar, ses sisteminin frekans tepkisini, sönümleme özelliklerini, sinyal hızını, faz hassasiyetini, ton rengini ve sahne konumlandırmasını doğrudan etkiler. Ana işlevleri yüksek hızlı sinyal iletimi (sinyal kaybını en aza indirgeme), titreşim direnci, gürültü önleme ve RFI/EMI parazit korumasıdır.